PATCH ADAMS FİLMİNİN ANALİZİ: Gülümsemek En İyi Tedavidir

Gülümsemek En İyi Tedavidir

Yaşanmış gerçek bir hikâyenin beyaz perdeye yansıtıldığı ‘Patch Adams’ filminde beden dili sayesinde hastalarla etkili bir iletişim kurularak tedavi olmalarına nasıl yardımcı olunabileceği anlatılıyor. Filmdeki kahkaha ve gözyaşının bir adım sonrası izleyiciyi derin düşüncelere götürüyor. Sevgi ve empatiyle birçok sorunun çözümüne yardımcı olunabileceği kuvvetli bir şekilde vurgulanmış.

Filmin başında psikiyatri hastanesine giden hastanın sağ ve solunda görevlilerin bulunması ve demir parmaklıklar, hastaneden daha çok hapishaneyi hissettiriyor. Hâlbuki hasta ceza çekmeye değil, tedavi için hastaneye gider. Hastane görevlilerinin bıkkınlık hali, daha baştan hastayı negatif etkilemekte ve belki de tedavinin olması gerekenden daha uzun sürmesine neden olabilmektedir. Ama Pacth’in hastane arkadaşıyla ilk iletişimindeki kadife sesi ve yüz ifadesi hastane ve görevlilerin aksine pozitif bir enerji veriyor. “Sen eski oda arkadaşımdan daha kıllısın” tepkisine verilen “sıcak tutuyor” cevabı iletişim kanallarının açık kalmasını sağlıyor.

Patch’in ilk terapisinde doktor kahvesini yudumlarken, muhatapta “sen benim için önemsizsin” hissi uyandırıyor. Hasta derdini anlatırken, doktorun keyifle kahvesini yudumlamaya devam etmesi iletişim kurmayı zorlaştırıyor. Hastanın anlattıklarına cevap vermeden doktorun “ilerleme kaydediyorsun” mesajı iletişim kanalı kapalı olduğu için hedefe ulaşmıyor bile.

Ancak doğru sorularla doğru cevaba ulaşılır. Damlayan bardağı bir kâğıt parçasıyla tamir etmesi, “sorun doğru tespit edilirse, çözümü basittir” anlamını veriyor. Yeter ki sorun tespit edildikten sonra çözüme odaklanılsın. Herkesle anlayacağı dilden konuşmak veya empati kurmak, doğru sonuca veya çözüme ulaştırır. Patch’in oda arkadaşıyla kurduğu doğru beden dili iletişimi, hem kendisi hem de arkadaşı için yeni bir yolun başlangıcı oluyor. İnsanları tanırsan, onlarla bağ kurabilirsin, bu bağı kurduktan sonra sorunlarının çözümüne de yardımcı olabilirsin. Patch de psikiyatri hastanesinde bunu keşfetti. Tek başına belki çözüm üretilemez, ama sorunun taraflarıyla birlikte pekâlâ çözüme ulaşılabilir. Değer verdiğin insana ancak yardımcı olabilirsiniz, o değeri de göz teması kurarak hissettirebilirsin.

Tıp Fakültesi’ndeki oda arkadaşı kendisinin ne kadar zeki olduğunu ima etmek için “Thomson Bilimsel Başarı Ödülünü kazandım” ifadesini kullanıyor. Patch’in “Emerson İlkokulunda çizdiğim bir tavşan resmi iki yıldız almıştı” cevabı ödülü değil, insani duyguları önemsediğini gösteriyor. Roman’ın yüz ifadesi, Patch’in mesajını anlama çabasını gösteriyor.

Tıp dünyasında doktorluğa atfedilen anlamın gerçek tanımını aştığını Patch’in, “Doktor (…) tedavi ile birlikte teselli ve umut da verir” ifadesiyle anlıyoruz. Bu ifadeler Patch’in neden doktor olmak istediğini de açıklıyor. Patch, şartları değiştirerek toplumdaki “programlanmış tepkilerin” değişebileceğini bu sayede insanlara daha faydalı olunabileceğini de anlatıyor. Ve “hastalıklar kadar, insanları da tedavi etmeliyiz” ifadesiyle doktorluğun programlanmış tepkisinin değişebileceğini vurgulanıyor.

Tıp öğrencilerinin hastanın başında toplandığı sahnede öğrenci-hoca arasındaki diyaloglar hastayı tedirgin ediyor. Ancak Patch’in çok basit “adı ne” sorusu, hastanın gülümsemesine neden oluyor. Patch bu sorusuyla ben seni önemsiyorum mesajı veriyor hastaya.  

Filmde herkesle iletişim kurmanın bir yolunun olduğunu Patch’in kanser hastası çocuklarla palyaço kılığına girmesiyle yansıtılıyor. Çocuklar hastane ortamında kötü bir hastalıkla mücadele ederken bile Patch sayesinde eğlenebiliyor, hayattan tat alabiliyor. Bazen “asırlık deneyimler” anlık ve içten gelen tepkiler kadar olumlu sonuç veremeyebiliyor. Hastalarla kurulan doğru iletişim kısa bir an için bile olsa onları mutlu edebiliyor. Çünkü acılarına değil, mutluluğa odaklanıyorlar, mutluluğu hissediyorlar.

Patch, final sahnesinde kurduğu “bizim işimiz sağlığı artırmak, bu da yaşam kalitesini artırmakla olur, ölümü geciktirmekle değil” ifadesi doktorların asıl görevini özetliyor. Şartlar ne olursa olsun, insanlara yardımcı olmanın bir yolu bulunabilir.

Dekanının tüm engellerine rağmen Patch, hastane personelinin ve hastaların sevgisini kazanmıştır. Çocuk hastaların bulunduğu odada palyaço kılığına girerek hastaları güldürüp eğlendirmesi bunlardan sadece biri. Öyle ki Patch’in hastanede iletişime geçmediği, dokunmadığı bir hasta yok. 305 numaralı odada yatan ve herkesi korkutan hastaya bile kendini kabul ettiriyor. Yaşlı kanser hastası kadına yaptığı makarna banyosu, hasta ile doğru iletişimin ne kadar işe yaradığını göstermesi açısından önemli.

Diploma töreninde Patch Adams yine farkını ortaya koyar. Adeta tıbbın “asırlık deneyimleri” ile dalga geçer. Çoğu zaman kurallar değil, doğru zamanda doğru iletişim insanın kendini iyi hissetmesini sağlar.

---

[i] Öğretim Görevlisi (Selahaddin Eyyubi Üniversitesi)